Açığa Satış Nedir? Açığa Satışta Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Açığa satış, finans piyasalarında bir yatırım aracının fiyatının düşeceği beklentisiyle, elde olmayan bir varlığın ödünç alınarak satılması ve daha sonra geri alınarak ödünç verene iade edilmesi işlemidir. Açığa satış yapan yatırımcı, satış yaptığı fiyattan daha düşük bir fiyatla geri alarak aradaki fark kadar kar elde etmeyi amaçlar. Açığa satış işlemi, piyasa işleyişine katkı sağlar, likiditeyi artırır ve fiyatların gerçek değerine yaklaşmasını sağlar.

Finans Piyasalarında Açığa Satış

Açığa satış işlemi, hisse senedi, döviz, emtia, kripto para, tahvil, opsiyon, vadeli işlem sözleşmesi gibi farklı yatırım araçları üzerinde yapılabilir. Açığa satış işleminin yapılabilmesi için, yatırımcının öncelikle bir aracı kurum ile anlaşması ve açığa satış yapacağı yatırım aracını ödünç alması gerekir. Ödünç alınan yatırım aracı, piyasada satılır ve elde edilen tutar yatırımcının hesabına yansıtılır. Yatırımcı, daha sonra piyasa koşullarına göre uygun bir zamanda ödünç aldığı yatırım aracını geri alır ve aracı kuruma iade eder. Bu süreçte, yatırımcı ödünç veren kuruma bir komisyon öder. Açığa satış işleminin sonucunda, yatırımcının kar veya zarar etmesi, satış ve geri alım fiyatları arasındaki farka bağlıdır.

Açığa Satışta Temel Stratejiler

Açığa satış işlemi, yatırımcılar tarafından farklı stratejik yaklaşımlarla kullanılabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Spekülasyon: Açığa satış işlemi, yatırımcıların fiyatların düşeceği yönündeki beklentilerini değerlendirmek için spekülasyon amacıyla yapılabilir. Bu durumda, yatırımcılar piyasa analizi, teknik analiz, temel analiz gibi yöntemlerle yatırım araçlarının fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışır ve fiyat düşüşünden kazanç sağlamayı hedefler.
• Hedging (Korunma): Açığa satış işlemi, yatırımcıların portföylerindeki riskleri azaltmak için korunma amaçlı olarak da yapılabilir. Bu durumda, yatırımcılar portföylerinde bulunan yatırım araçlarının fiyatlarının düşmesi halinde zarar etmemek için, aynı veya benzer yatırım araçlarını açığa satarak olası kayıplarını telafi etmeye çalışır.
• Arbitraj: Açığa satış işlemi, yatırımcıların piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanmak için arbitraj amaçlı olarak da yapılabilir. Bu durumda, yatırımcılar aynı yatırım aracının farklı piyasalarda veya vadelerde farklı fiyatlardan işlem gördüğü durumlarda, fiyatı yüksek olan piyasada veya vadede açığa satış yaparak, fiyatı düşük olan piyasada veya vadede alım yaparak risksiz kar elde etmeye çalışır.

Açığa Satışın Artıları

Açığa satış işlemi, yatırımcılara bazı avantajlar sağlar. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Kar Potansiyeli: Açığa satış işlemi, yatırımcılara fiyatların düşüşünden de kar elde etme imkanı sunar. Böylece, yatırımcılar piyasanın her iki yönlü hareketinden de faydalanabilir ve kar potansiyellerini artırabilir.
• Piyasa Dengesi: Açığa satış işlemi, piyasanın dengelenmesine katkı sağlar. Açığa satış yapan yatırımcılar, fiyatların aşırı yükselmesini veya düşmesini önler, piyasa likiditesini artırır ve fiyatların gerçek değerine yaklaşmasını sağlar.
• Çeşitlilik: Açığa satış işlemi, yatırımcılara farklı yatırım araçları, piyasalar ve stratejiler üzerinde işlem yapma imkanı sunar. Böylece, yatırımcılar portföylerini çeşitlendirebilir ve risklerini dağıtabilir.

Açığa Satış İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Açığa satış işlemi, yatırımcılara bazı fırsatlar sunsa da, aynı zamanda bazı riskler de içerir. Açığa satış yapan yatırımcıların dikkat etmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• Risk Yönetimi İlkeleri: Açığa satış işlemi, yatırımcıların zarar etme riskini de artırır. Açığa satış yapan yatırımcılar, fiyatların bekledikleri yönde hareket etmemesi halinde, sınırsız bir zararla karşılaşabilirler. Bu nedenle, açığa satış yapan yatırımcılar, risk yönetimi ilkelerine uygun olarak işlem yapmalı, zarar durdurma, kâr alma, teminat seviyesi gibi unsurları belirlemeli ve takip etmelidir.
• Piyasa Analizi: Açığa satış işlemi, yatırımcıların piyasa analizine dayalı olarak yapması gereken bir işlemdir. Açığa satış yapan yatırımcılar, piyasanın genel eğilimini, yatırım araçlarının fiyat hareketlerini, destek ve direnç seviyelerini, teknik ve temel göstergeleri, haber ve verileri takip etmeli ve buna göre karar vermeli ve pozisyon almalıdır.
• Aracı Kurum Seçimi: Açığa satış işlemi, yatırımcıların aracı kurum seçimine de dikkat etmesi gereken bir işlemdir. Açığa satış yapan yatırımcılar, aracı kurumun lisanslı, güvenilir, denetlenen, teknolojik altyapısı olan, ödünç verme ve komisyon oranları uygun, müşteri hizmetleri kaliteli olan bir kurum olmasına özen göstermelidir.

Açığa satış, finans piyasalarında yatırımcılara farklı avantajlar sağlayan bir işlem türüdür. Ancak, açığa satış işlemi yaparken, yatırımcıların piyasa koşullarını, riskleri ve fırsatları iyi analiz etmesi, stratejik bir yaklaşımla hareket etmesi ve dikkatli olması gerekir.

Açığa Satış Örnekleri

Açığa satış işlemi, farklı yatırım araçları ve piyasalar üzerinde uygulanabilir. Aşağıda, açığa satış işleminin bazı örneklerini görebilirsiniz:

• Hisse Senedi Açığa Satışı:

Hisse senedi açığa satışı, yatırımcının elinde olmayan bir hisse senedini ödünç alarak satması ve daha sonra geri alarak iade etmesi işlemidir. Örneğin, yatırımcı A hissesinin fiyatının düşeceğini düşünüyor ve 100 TL’den 100 adet A hissesini ödünç alarak satıyor. Böylece, yatırımcının hesabına 10.000 TL yansıyor. Bir süre sonra, A hissesinin fiyatı 80 TL’ye düşüyor ve yatırımcı 80 TL’den 100 adet A hissesini geri alıyor. Böylece, yatırımcının hesabından 8.000 TL çıkıyor. Yatırımcı, ödünç aldığı 100 adet A hissesini aracı kuruma iade ediyor ve 500 TL komisyon ödüyor. Bu işlemin sonucunda, yatırımcı 10.000 - 8.000 - 500 = 1.500 TL kar elde ediyor.

• Döviz Açığa Satışı:

Döviz açığa satışı, yatırımcının elinde olmayan bir döviz cinsini ödünç alarak satması ve daha sonra geri alarak iade etmesi işlemidir. Örneğin, yatırımcı 10.000 doları 29.04 TL kuruyla ödünç alarak satıyor ve hesabına 290.400 TL yansıyor. Daha sonra, USD/TRY paritesi 28.00 TL'ye düştüğünde, 10.000 doları bu kurdan geri alarak 280.000 TL alıyor. Yatırımcının hesabından 290.400 TL - 280.000 TL = 10.400 TL kar elde ediyor, ardından ödünç aldığı 10.000 doları aracı kuruma iade ediyor ve 1.000 TL komisyon ödüyor. Sonuç olarak, yatırımcı doların 29.04 TL'den 28.00 TL'ye düşmesiyle, toplamda 10.400 TL - 1.000 TL = 9.400 TL kar elde ediyor. 

• Emtia Açığa Satışı:

Emtia açığa satışı, yatırımcının elinde olmayan bir emtia cinsini ödünç alarak satması ve daha sonra geri alarak iade etmesi işlemidir. Örneğin, yatırımcı, 100 gram altını 1858,57 TL/g fiyatından ödünç alarak satıyor. Böylece, yatırımcının hesabına 185,857 TL yansıyor (100 gram x 1858,57 TL/g). Bir süre sonra, altının fiyatı 1700 TL/g'ye düşüyor ve yatırımcı 100 gram altını bu kurdan geri alıyor. Bu durumda, yatırımcının hesabından 170,000 TL çıkıyor (100 gram x 1700 TL/g). Yatırımcı, ödünç aldığı 100 gram altını aracı kuruma iade edip, 1000TL komisyon ödüyor. Sonuç olarak, yatırımcı altının değeri düştüğü için açığa satış işlemi sayesinde toplamda 185,857 TL - 170,000 TL - 1000TL = 14,857 TL kar elde ediyor. 

• Kripto Açığa Satışı: 

Kripto açığa satışı, yatırımcının elinde olmayan bir kripto parayı ödünç alarak satması ve daha sonra geri alarak iade etmesi işlemidir. Örneğin, yatırımcı, Bitcoin'in fiyatının düşeceğini düşünüyor ve 1 Bitcoin'i 41,000 USD değerinde ödünç alarak satıyor. Bu sayede, hesabına 41,000 USD ekleniyor. Daha sonra, Bitcoin'in değeri düştüğünde yatırımcı 1 Bitcoin'i 30,000 USD'den geri alıyor. Bu durumda, yatırımcı 11,000 USD kar elde ediyor. Yatırımcı, ödünç aldığı 1 Bitcoin'i geri iade ettikten sonra 500 USD komisyon ödüyor. Sonuç olarak, yatırımcı toplamda 11,000 USD - 500 USD = 10,500 USD kar elde eder. Bu durumda, yatırımcı açığa satış işlemi sayesinde Bitcoin'in değeri düştüğü için kar elde etmiş oluyor. Ancak, hatırlatmakta fayda var ki kripto para piyasası volatil olduğu için fiyatlar hızla değişebilir ve açığa satış işlemleri risk içerir.  Ayrıca, her zaman yerel düzenlemelere ve vergilendirme konularına dikkat edilmelidir.

Açığa satış işleminin örnekleri, yatırımcıların farklı yatırım araçları ve piyasalar üzerinde nasıl açığa satış yapabileceklerini göstermektedir. Ancak, açığa satış işleminin risklerini de unutmamak gerekir. Açığa satış yapan yatırımcılar, fiyatların yükselmesi halinde, ödünç aldıkları yatırım araçlarını geri almak için daha yüksek bir fiyat ödemek zorunda kalabilirler. Bu durumda, yatırımcılar zarar edebilirler. Bu nedenle, açığa satış işlemi yaparken, yatırımcıların piyasa analizi yapması, risk yönetimi ilkelerine uyması ve aracı kurum seçimine dikkat etmesi önemlidir.